Column Melvin: Zwarte Piet

Afgelopen zaterdag was het alweer tijd voor de feestelijke intocht van Sinterklaas. En met Sinterklaas arriveerde ook, zoals gebruikelijk de afgelopen jaren, de Zwarte Piet-discussie. De een vind Zwarte Piet racistisch en de ander vindt dat Zwarte Piet een onmisbaar onderdeel van de Sinterklaastraditie is, maar wat is nu eigenlijk het echte verhaal van Zwarte Piet?

Wanneer Zwarte Piet voor het eerst verscheen is niet precies bekend, maar wel zijn er uit de negentiende eeuw verhalen gevonden waarin voor het eerst gesproken wordt over St Nikolaas en zijn duistere metgezel. Het gaat in deze verhalen over een wezen dat werd gebruikt om kinderen bang te maken. Het was een demon die moest kijken welke kinderen er goed en stout waren. De goede kinderen kregen cadeautjes van Sinterklaas en de stoute kinderen gingen bij de demon in de zak. Hij kreeg toen de bijnaam "Zwarte Piet", een bijnaam die vroeger aan de duivel en zware criminelen werd gegeven.

Gelukkig heeft Zwarte Piet sinds die tijd een hele metamorfose ondergaan en veranderde hij van enge demon in een behulpzame knecht. De bijnaam "Zwarte Piet" is alleen blijven plakken. Dat kwam gedeeltelijk omdat demonen van oudsher al een zwarte en duistere kleur hadden en voor een deel ook omdat de demon altijd via schoorstenen huizen binnenging. Zwarte Piet kreeg dus een donkere huidskleur en de klederdracht van een page. Het hulpje van Sinterklaas werd geboren.

Het is wel aannemelijk dat Zwarte Piet door zijn donkere huidskleur in de negentiende eeuw werd gezien als een slaaf, omdat hij kroeshaar, oorbellen en grote rode lippen kreeg. In de twintigste eeuw veranderde het uiterlijk gelukkig gedeeltelijk en verdwenen de oorbellen en rode lippen weer.

De vraag of Zwarte Piet racistisch is, is dus best moeilijk te beantwoorden. In eerste instantie was Zwarte Piet totaal niet bedoeld als slaaf. Maar van het een kwam het ander en Zwarte Piet werd een tijd lang de domme ondergeschikte knecht van Sinterklaas. Tegenwoordig is Zwarte Piet juist de slimme hulp die de steeds ouder wordende Sinterklaas moet ondersteunen. Je zou dus kunnen zeggen dat Zwarte Piet nog steeds racistische trekjes heeft, maar in mijn ogen is hij een onmisbaar persoon in de Sinterklaas traditie. Welk uiterlijk hij dan ook heeft.

Melvin