Uniek theezakje met groet uit Nederlands-Indië

BARENDRECHT – De collectie van de Historische Vereniging Barendrecht is dinsdag uitgebreid met een uniek theezakje uit 1942.

Het is een gift van Nelly Zwaal (83) ,die een goede bestemming zocht voor het zakje dat sinds de oorlog zuinig door haar familie wordt bewaard.

Na de bezetting van Nederland werd het contact met Nederlands-Indië volledig verbroken. Dat leidde er al in 1940 toe dat van typisch Indische producten, zoals koffie, rubber, kokosvezel, specerijen en thee niet meer te krijgen waren.
Al snel moesten de Nederlanders het doen met zogenaamde surrogaten of producten uit met Duitsland bevriende of eveneens bezette landen.

In Indië organiseerden de Nederlanders en Indische Nederlanders allerlei hulpacties om Nederland te steunen. Ze haalden geld op voor de oorlogvoering, verzamelden aluminium en breiden kledingstukken voor de geallieerde soldaten. Maar ook de landgenoten in Bezet Gebied werden niet vergeten. Een van de meest gemiste genotsmiddelen, thee werd gebruikt om de moed er in te houden. 

Er werden 75.000 pakjes thee naar Engeland gezonde, om uit te strooien boven bezet gebied. Nederland had zelf geen vliegtuigen om dat te doen. De Britten hadden het te druk met het bombarderen van oorlogsdoelen. Na aandringen van Prins Bernhard beloofde de Britten om, als ze in Nederland doelen aanvielen, na afloop ook zakjes thee uit te werpen. 

Deze katoenen theezakjes, gevuld met thee, uitgeworpen boven Nederland, droegen een tweetal teksten: ‘Vervaardigd in Nederlandsch Oost-Indië door de Theeplanters’. Eraan gehecht een kaartje met een rood-wit-blauwe vlag, een gestileerde anjer afgebeeld en de woorden: ‘Nederland zal herrijzen. Uit vrij Nederlandsch-Indië een groet. Houdt moed’.

Dit theezakje werd uitgeworpen boven vliegveld Waalhaven. In 1941 strooiden Engelse en ook enkele Nederlandse bommenwerpers duizenden theezakjes uit Nederlands-Indië uit boven steden in bezet Nederland. De juiste aantallen zijn niet bekend. De meeste gevonden zakjes zijn afkomstig uit de buitengebieden van onze grote steden. In oorlogsherinneringen wordt er over verteld door mensen rond Rotterdam, Delft, Den Haag, Amsterdam, kortom, steden waar zich ook voor de oorlog belangrijke doelen bevonden.
Nadat Nederlands-Indië bezet was door Japan, stopte de verzending van theezakjes voor bezet Nederland.

Volgens Nelly Zwaal is het theezakje gevonden in de buurt van de meubelzaak die haar schoonfamilie had aan het eind van de Barendrechtseweg. “Het is een wonder dat het bewaard is gebleven”, vertelt ze . Het regende toen het zakje werd gevonden. Toch zijn het zakje en het etiket redelijk ongeschonden gebleven. Ludwig Louwerse van de Historische Vereniging Barendrecht heeft het zakje gerestaureerd. Het krijgt nu een plaats in het museum van de vereniging.

Er zijn in Nederland maar twee van dergelijke theezakjes bekend. Naast het zakje in Barendrecht is er nog één in het oorlogsmuseum van Overloon.

(Met dank aan Hans Onderwater MBE voor de achtergrondinformatie.)