Melvin: Beeldenstorm

De afgelopen weken stonden in het teken van de ‘Black Lives Matter’ protesten. Op veel plekken in de wereld werd er gedemonstreerd tegen discriminatie en racisme. Meestal bleven deze protesten vreedzaam en werden de coronaregels in acht gehouden, maar af en toe ging het ook mis. De laatste tijd richten de betogers zich op een nieuw doel: de vele standbeelden van mensen uit een ver verleden. 

In de hele wereld worden helden uit de vaderlandse geschiedenis vereerd met monumenten en standbeelden, als symbolen van trots en nationalisme. In Nederland zijn er daarom veel beelden te vinden uit de tijd van de Gouden Eeuw en Tachtigjarige Oorlog, net zoals er in Amerika beelden staan uit de tijd van de burgeroorlog en in Engeland uit het koloniale verleden. Ze herinneren ons aan de mensen die het land gemaakt hebben tot wat het nu is. Helaas is geen een mens perfect, en de personen die onze pleinen en monumenten versieren zijn dat allerminst. De helden van toen zijn de slechteriken van nu. 

Zo is er in de Verenigde Staten ophef ontstaan over de vele beelden van generaals die voor het in standhouden van de slavernij waren. In België zijn mensen boos op de verheerlijking van koning Leopold II, die persoonlijk zorgde voor de dood van miljoenen mensen in Congo, een voormalige Belgische kolonie. In het Verenigd Koninkrijk zijn mensen de vele beelden uit de zeventiende eeuw ook zat, en werd een standbeeld van een slavendrijver in Bristol zelfs in de haven gegooid. Er is een wereldwijde beeldenstorm gaande. 

Ook in Nederland staan genoeg beelden van figuren met een dubieus verleden. Een voorbeeld daarvan is de omstreden Jan Pieterszoon Coen, gouverneur-generaal van de Vereenigde Oostindische Compagnie. Onder zijn bewind werd het Nederlandse grondgebied in Azië flink uitgebreid. Goed voor Nederland zou je denken, maar tegelijkertijd was hij persoonlijk verantwoordelijk voor de genocide onder de lokale bevolking van Java. Een binnenlandse held is een buitenlands monster. Het lijkt mij niet toepasselijk om een moordenaar een standbeeld te geven. 

Gelukkig is het mooie van geschiedenis dat het door elke generatie opnieuw ingevuld kan worden. De verhalen zijn geschreven, maar het is aan ons om te bepalen hoe we deze interpreteren. In de negentiende eeuw was Jan een held, maar nu zien we hem in een andere context. Zo kunnen we blijven leren van de vele mensen die ons op deze planeet voorgingen.